Experimenten

Economen gebruiken vaak experimenten om te testen wat voor effect iets heeft. Maar eigenlijk kan iedereen een experiment uitvoeren. Je moet echter 2 dingen goed onthouden als je dit wilt doen.

Ten eerste moet je je bedenken dat je 100% zeker wilt weten dat het effect dat je vindt te wijten is aan hetgeen wat je onderzoekt. Een manier om dit te doen is om een groep mensen te verdelen en de ene groep iets laten doen en de andere groep iets anders laten doen. Als je zorgt dat verder de omstandigheden van de groepen gelijk zijn kun je ervan uitgaan dat het verschil in uitkomsten te wijten is aan de verschillen in taken.

Het tweede belangrijke punt is dat je mensen willekeurig selecteert voor je onderzoek. Als je in de ene groep bijvoorbeeld alleen oude mensen en de andere alleen kinderen dan is zul je het verschil in uitkomsten kunnen wijten aan het verschil in leeftijden. Door mensen random te selecteren kun je er zeker van zijn dat de groepen gemiddeld aan elkaar gelijk zijn. Dit maakt dat je de twee groepen met elkaar vergelijkbaar zijn.

Door overige omstandigheden constant te houden en deelnemers random te selecteren, heb je dus de benodigde ingrediënten voor een economisch experiment!

Kosten en Baten, de bouwstenen van beslissingen

Kosten gaan voor de baten uit.

Los van de wijsheid van deze spreuk, laat het ook een belangrijk economisch manier van denken zien. 

Kosten en Baten
Kosten gaan over hoeveel iets je kost

En baten gaan over hoeveel iets je gaat opbrengen.

Als je baten hoger zijn dan de kosten kun je zeggen dat het een gunstige keuze was om te maken. Je hebt dan namelijk winst gemaakt omdat je meer krijgt dan dat het je kost.

Ook hierbij moet je je bedenken dat het niet alleen om geld hoeft te gaan.
Hier zijn twee voorbeelden

  1. Leren voor school:
    Kosten: leren, (verwachte)
    Baten: meer kennis van de lesstof
  2. Kamer opruimen:
    Kosten: tijd en energie
    Baten: schone kamer

In deze voorbeelden zie je dat een keuze niet altijd direct afhangt van geld. Maar het kan wel helpen om dingen uit te drukken in geld om zo kosten en baten met elkaar te vergelijken.

Zo zou ik een schone kamer waarderen als 10 euro en de tijd en moeite die het mij kost om mijn kamer schoon te maken inschatten op zo’n 15 euro. In dit scenario doe ik het niet omdat het me meer kost dan dat het waard is.

Als ik weet dat er iemand op bezoek komt stijgt de waarde van een schone kamer naar 20 euro en zo zou ik er dan wel voor kiezen om schoon te maken.

Zo stijgt ook de waarde van het kennen van de lesstof als je binnenkort een toets hebt waardoor je waarschijnlijk eerder zou gaan leren.

In veel van deze gevallen zal het zo zijn dat je eerst kosten maakt voor je ervan kunt profiteren. Je kunt er daarom maar beter zeker zijn dat je de kosten niet voor niets heb gemaakt.

Het lastige van kiezen

We willen allemaal altijd de beste keuzes maken. Maar er is een groot probleem. Hoe weet je wat er gaat gebeuren als je iets kiest?

Het volgende voorbeeld legt dit mooi uit. Stel dat je gaat wandelen in het bos. Op gegeven moment split het pad zich in tweeën en kan je niet zien hoe de paden eindigen. Nu moet je kiezen. Ga je naar rechts of ga je naar links. Als je naar rechts gaat dan weet je niet wat er zou gebeuren als je naar links was gegaan en hetzelfde geldt andersom ook. 

Het liefste clone je jezelf en kies je beide wegen. Vervolgens kies je dan de weg met het beste einde. Maar helaas kan dit niet. Nu zijn er verschillende manieren om in te schatten wat er zal gebeuren. Zo kan je kijken naar wat er is gebeurd met anderen mensen die het pad al hebben bewandeld. Maar wie zegt dat wat bij iemand anders gebeurt ook bij jou gaat gebeuren? Zo is het ook bij het maken van keuzes in ons leven. We kunnen van tevoren nooit helemaal zeker zijn van de uitkomst.

Het kan daarom helpen om iemand te zoeken die heel erg op jou lijkt. Dan is de kans groter dat diegene meemaakt wat jij ook zou hebben meegemaakt. Maar omdat iedereen anders is kan je toch nooit zeker weten of jij hetzelfde zou meemaken.

Het beste wat we dus kunnen doen is een inschatting maken. Hierbij doen economen erg hun best om het zo veel mogelijk te doen lijken op de situatie die zou zijn gebeurd. In het artikel over experimenten gaan we hier verder op in. Door de juiste vergelijking wordt de kans groter dat wat je inschat ook hetgeen is wat daadwerkelijk gebeurt. We kunnen het echter nooit helemaal weten.

Misschien is dit stiekem ook wel leuk. Het niet weten wat er op je pad gaat komen levert je waarschijnlijk een hoop spannende avonturen op.

Wat kun je? Wat wil je?

Nu gaan we door met een van de basisideeën in de economie. In het vorige artikel zagen we al dat economie gaat over keuzes.

Keuzes maken rust op 2 dingen:

  1. Als je weet wat je wilt (jouw preferenties)
  2. En weet wat je kunt (jouw budget)

Dan kun je gaan maximaliseren

Hierbij zorg je dat je met het budget dat je hebt zo goed mogelijk voldoet aan je preferenties. 

Het helpt hierbij om een simpel voorbeeld te nemen. Stel je hebt de keuze tussen koffie en thee. Je hebt maar tijd (budget) om 1 kopje te drinken. Je zult dan de keuze maken op basis van je preferenties.

Je preferenties hangen van veel af, maar zijn wel te meten. Dit kan zijn je smaak, maar kan ook beïnvloed worden door de tijd van de dag, hoeveel suikerklontjes je tot je beschikking hebt, wat de anderen kiezen of bijvoorbeeld wat je eerder op de dag hebt gedronken.

Op basis hiervan maak je de keuze die in jouw optiek het beste is en dus zou goed mogelijk voldoet aan jouw wensen, op basis van de opties die je op dat moment had.

Tip: begrijpen is belangrijker dan weten. Daarom kan het helpen om dit meerdere keren te lezen en af en toe stil te staan bij hoe je keuzes maakt. Het zou wel erg veel moeite zijn om bij elke keuze in je leven stil te staan, maar er zijn vast dingen waar je eventjes over nadenkt. Mocht je het een keer lastig vinden dan is het handig om aan deze principes te denken om zo toch tot een keuze te komen.